در مطلب قبل، طولانی بودن فاصله اقدام و بازخورد به عنوان یکی از موانع یادگیری و تشکیل چرخههای یادگیری مطرح شد.
اگرچه در همان مطلب تعدادی از اثرات این عامل مورد بررسی قرار گرفت، ولی به چند دلیل، مجددا و با شرح بیشتر به آن خواهیم پرداخت:
■ دلیل اول: از میان سایر موانع یادگیری، طولانی شدن فاصله بین اقدام و بازخورد، نقش و سهم پررنگتری در نیاموختنها و بدآموختنهای ما دارد.
■ دلیل دوم: فاصله افتادن بین اقدام و نتیجه، یکی از ریشههای اصلی بروز سایر موانع یادگیری است. ارتباط نادرست بین اقدام و نتیجه و یا مشاهده نکردن اقدام یا نتیجه یکی از تبعات طولانی شدن فاصله اقدام و بازخورد است. در نتیجه هر تلاشی که برای بهبود وضعیت این عامل صورت پذیرد، میتواند اثر سایر موانع یادگیری را هم کم کند.
■ دلیل سوم: علیرغم اثر قابل توجه این عامل در کمیت و کیفیت یادگیری ما، به ندرت به آن توجه میشود. به موجب همین نگرش هم اقدام موثری در جهت رفع و بهبود آن هم صورت نمیگیرد.
■ دلیل چهارم: این گزاره به حدی بدیهی به نظر میرسد که در نگاه اول نیازی به ارائه راهکار مجزا برای رفع آن احساس نمیشود.
کافی است تا به شکلی فاصله بین اقدام و نتیجه را کاهش دهیم. هر قدر این فاصله کمتر شود و تعداد دفعات طی شدن کامل چرخههای یادگیری افزایش یابد، مشاهدات ما با نرخ بالاتری تبدیل به تجربه خواهند شد و حجم آموختههای ما افزایش خواهد یافت.
ولی کوتاه کردن این فاصله همیشه هم ساده نیست و نیاز به برنامه ریزی و اقدام دارد.
ثمرات کاهش فاصله اقدام و بازخورد
اصلاح، اصلاح و اصلاح
کوتاه کردن فاصله اقدام و بازخورد ، تنها به افزایش کمیت تجربیات خلاصه نمیشود.
در مطلب اصلاح الگوهای ذهنی به این نکته اشاره شد که هر قدر قدمت آموختهای بیشتر باشد، اصلاح آن سختتر میشود.
وقتی چیزی را یاد میگیریم، آن آموخته به صورت ناخودآگاه، با آموختههای قبلی ما ارتباط برقرار میکند. به تعبیر دیگر، آموختهها در ذهن ما ریشه میدوانند و هر قدر زمان بیشتری از یادگیری آن بگذرد، حجم و قدرت این ریشهها بیشتر میشود و اصلاح آنها هم دشوارتر خواهد شد.
این در حالی است که اصلاح یک آموخته در اولین لحظات شکلگیری آن، به مراتب سادهتر است.
بازخوردها، نقش یک معلم خصوصی را دارند.
هر بازخورد، بخشی از اشتباهات ما را نمایان میکند و دریافت بازخورد سریع این فرصت را در اختیار ما قرار میدهد تا قبل از رخنه کردن و ریشه دواندن اشتباهات در جانِ ذهن مان، آنها را اصلاح کنیم.
جلوگیری از ارتباط نادرست میان مشاهدات
وقتی بین اقدام و بازخورد فاصله میافتد، ممکن است نتیجه حاصله، به اقدام دیگری ربط داده شود که به معنی یادگیری نادرست است.
در مطلبی که به تشریح موانع یادگیری اختصاص داشت، اشاره شد که یادگیری نادرست دو نوع هزینه را در پی دارد:
۱- هزینه ناشی از گرفتن تصمیمات نادرست به استناد آموختههای ناردست
۲- تحمیل هزینه و دشواری اصلاح آموختهها
افزایش انگیزه برای یادگیری
ذهن ما نزدیکبین است و به بازخورد اعتیاد دارد. فعالیتهایی را میپسند که بازخوردهای سریعی تولید کنند و تمایل دارد تا نتایج اقدامات را در سریعترین زمان ممکن ببیند.
نمونهای از این اعتیاد را در علاقه زاید الوصف ذهن به تخمه آفتابگردان و فعالیتهای مشابه به آن دیدیم.
در مقابل فعالیتهایی که بازخورد سریع و مناسبی ارائه ندهند، مستعد توقف هستند.
هر قدر تناوب و سرعت دریافت بازخورد بیشتر شود، ذهن ما تمایل بیشتری به تکرار آن فعالیت خواهد داشت که به نوبهی خود انگیزهی ما برای تکرار فرایند یادگیری را افزایش میدهد.
افزایش سرعت یادگیری
نوشتن، با یادگیری الفبا آغاز میشود.
اول باید کلمات را یاد بگیریم تا بتوانیم یادگیری جمله سازی را آغاز کنیم.
کسب بسیاری از تجربیات هم نیاز به پیشنیازهایی دارد. هر قدر در یادگیری پیشنیازها سرعت کمتری داشته باشیم، یادگیریهای بعدی ما به تعویق میافتند.
طولانی شدن فاصله اقدام و بازخورد، با کاهش سرعت یادگیری ما، فرصت کسب تجربیات بعدی را به تعویق میاندازد.
اگر تجربیات بعدی به تعویق افتاده، پیشنیاز کسب تجربیات دیگری باشند و این چرخه را چندین بار تکرار کنیم، درک اثر طولانی شدن فاصله و اقدام و بازخورد در نیاموختن ما، ملموستر خواهد شد.
چطور فاصله اقدام و بازخورد را کم کنیم؟
بعد از همه روضههایی که برای کاهش فاصله اقدام و بازخورد مطرح شد، الان نوبت به ارائه راهکارهای عملی میرسد. در ادامه به تعدادی از این راهکارها پرداخته خواهد شد.
درک اهمیت موضوع، برای حل آن کافی است.
یکی از علل فاصله افتادن بین اقدام و نتیجه، بیتوجهی ما به اهمیت این مسئله است
در صورتی که از عواقب این عامل آگاه باشیم، به صورت خودکار به دنبال راهکارهای رفع آن خواهیم رفت.
به علاوه اینکه شرایط مختلف، نیاز به راهکارهای مختلفی دارند و تجویز یک راهکار برای همه آنها، ممکن نیست.
به عنوان مثال، اگر مدیر ما یکبار در ماه فعالیتهای ما را مورد ارزیابی قرار میدهد، میتوانیم از او بخواهیم این کار را با تناوب بیشتری، مثلا هر هفته یکبار انجام دهد.
یا اینکه به طور هفتگی گزارش فعالیتهای خود را تهیه کنیم و در اختیار مدیر خود قرار دهیم. همین گزارشها فرصت بسیار مناسبی برای دریافت بازخوردهای بیشتر و سریعتر فراهم میکند.
احتمالا در انتخاب واحد ترم بعدی دانشگاه، به سراغ اساتیدی برویم که در طول ترم کوییزهای زیادی میگیرند.
اگر در حال یادگیری زبان انگلیسی یا زبان دوم هستید، شاید بهتر باشد به دنبال ابزارها و روشهایی بروید که بازخورد سریعتری تولید میکنند.
سرویسهای آموزش تایپ ۱۰ انگشتی به وسیله بازخوردهای سریعی که تولید میکنند، به شدت سرعت و دقت یادگیری شما را بهبود میبخشند.
مطلب مرتبط: [تایپ ۱۰ انگشتی با چشمان بسته]
همانطور که میبینید، هر شرایطی اقدام متناسبی را میطلبد و در صورت توجه به اهمیت دریافت بازخورد سریع، به راحتی میتوانیم راهکاری را برای آن وضعیت پیدا کنیم.
از شاخصها کمک بگیرید
شاخصها یکی از کاراترین ابزارهای دریافت بازخورد سریع به حساب میآیند.
مطالعه، یادگیری و کسب تجربه، عموما فعالیتهای زمانبری هستند.
مثلا تبدیل شدن به یک نویسنده چیره دست، در کوتاه مدت حاصل نخواهد شد. باید مدت زیادی را به تمرین اختصاص دهیم و نباید به زودی انتظار تبدیل شدن به یک نویسنده قهار را داشته باشیم.
شاخصها به ما اجازه میدهند قبل از اینکه به نقطه نهایی مطلوب برسیم، میزان پیشرفت و کیفیت آن را ارزیابی کنیم.
به بیان دیگر، شاخصها، نتیجه را کمی نزدیکتر میآورند و لازم نیست برای اطلاع از اثربخشی اقدامات، تا رسیدن به نقطه نهایی منتظر بمانیم.
بنابراین برای کاهش فاصله اقدام و بازخورد، در هر اقدام و فعالیتی که انجام میدهید، به دنبال شاخصهایی باشید که نتیجه اقدامات شما را با سرعت مناسبی نشان دهند.
مثلا اگر در حال تمرین نویسندگی هستید، تعداد کلماتی که در یک زمان مشخص مینویسید، میتواند شاخصی برای اندازه گیری مهارت شما در نویسندگی در نظر گرفته شود.
اگر به دنبال افزایش تمرکز هستید، حداکثر زمانی که میتوانید به فعالیتی مشغول شوید بدون آنکه تمرکز شما از بین برود، میتواند شاخصی از مهارت شما در تمرکز باشد.
تعیین شاخصها، همیشه ساده نیست و هر شاخصی هم الزاما بهترین شاخص نیست.
با توجه به گستردگی و اهمیت موضوع شناخت و انتخاب شاخصها، میتوانید برای آشنایی با مفاهیم شاخصها و کاربرد آنها، سری به درسهای سیستمهای کنترل مدیریت در متمم بزنید.
لاگ کنید
با افزایش فاصله اقدام و بازخورد، احتمال فراموش کردن جزئیات اقدام افزایش مییابد.
ثبت اقدامات و یا لاگ کردن این شرایط به ما اجازه میدهد تا با این فراموشی مقابله کنیم تا در آینده با مشاهده نتیجه، ارتباط بهتر و با کیفیتتری بین اقدام و نتیجه برقرار کنیم.
مطلب مرتبط: [تکنیکهای تصمیم گیری | ثبت و مرور تصمیمها-متمم]
اگر به مدت یک هفته همه غذایی که در طول روز میخورید را بنویسید، متوجه خواهید شد که چه بخشی از رژیم غذایی شما موجب چاقی و لاغریتان میشود.
لاگ کردن همچنین به ما اجازه میدهد تا وضعیت خود را در طول زمان بسنجیم.
در صورتی که به طور مثال هر روز میزان ساعات مطالعه خود را یادداشت کنید، پس از مدتی با مرور این اطلاعات، نکات ارزشمندی را خواهید دید که قبلا به آن پی نبرده بودید.
برای اینکه متوجه بشوید چقدر در پیشبینی روندهای سیاسی و اقتصادی توانمند هستید، پیشبینیهای خود با تاریخ وقوع شان را بنویسید و پس از سررسید آنها، مهارت پیشبینی خود را ارزیابی کنید.
احتمالا همین لاگ کردن به شما نشان خواهد داد که ما چقدر توانایی خودمان در به یاد سپاری اتفاقات را دست بالا میگیریم.
مطلب مرتبط: [حکم بر فراموشی است]
پینوشت: خوانندگان این مطلب بر اساس نظری که درباره راهکارهای ارائه شده دارند، احتمالا به دو دسته عمده تقسیم میشوند: آنها که قبلا تجربه استفاده از آنها را داشتهاند و گروه دیگری که به تازگی با این راهکارها آشنا شدهاند و یا حتی با وجود آشنایی با این راهکارها، تجربه استفاده از آن را نداشتهاند.
به احتمال زیاد گروه اول تجربههای مثبت خود از استفاده از این راهکارها را به خاطر خواهند آورد و گروه دوم به دنبال منطق و میزان اعتبار و اثربخشی این راهکارها خواهند گشت.
باور دارم که ارزیابی اثربخشی این راهکارها، جز تجربه عملی آنها و مشاهده نتایجشان در عمل، امکان پذیر نیست. اگر قصد راستیآزمایی هر یک از آنها را دارید، امتحانشان کنید.